Polska Kazimierza Wielkiego

1. Pojęcia:

• Akademia Krakowska

2. Daty:

• 1343 - pokój w Kaliszu
• 1364 - założenie Akademii Krakowskiej

3. Osiągnięcia Kazimierza Wielkiego w polityce zagranicznej:

• zawarcie pokoju z Czechami (za cenę rezygnacji ze Śląska)
• zawarcie pokoju z Krzyżakami, odzyskanie Kujaw, rezygnacja z Pomorza Gdańskiego
• zdobycie Rusi Halicko-Włodzimierskiej
• podporządkowanie Polsce Mazowsza
• zjazd monarchów europejskich w Krakowie

4. Osiągnięcia Kazimierza Wielkiego w polityce wewnętrznej:

• zakładanie nowych miast (ponad 100) i wsi (około 1000)
• budowanie wielu zamków w pobliżu granic (często tzw "orlich gniazd", czyli zamków lokowanych na wysokich wzgórzach)
• otaczanie miast murami obronnymi
• utworzenie pierwszej polskiej szkoły wyższej: Akademii Krakowskiej
• masowo bił srebrną monetę: grosz
• wspierał polskich kupców

5. Postacie do zapamiętania:

Ludwik Andegaweński

Kazimierz Wielki

Podręcznik: str. 150

Społeczeństwo polskie w latach 1918-1939

1. Pojęcia:

• OUN
• antysemityzm

2. Społeczeństwo Polski z czasów II Rzeczpospolitej różniło się od społeczeństwa Polski współczesnej niemal pod każdym względem, i to często skrajnie. Na czym polegały największe różnice?

• Polska była zdecydowanie słabiej zaludniona; żyło tam na jednym kilometrze kwadratowym średnio 90 osób - dziś 123!
• Polacy mieszkali wtedy przede wszystkim na wsi; mniej niż 1/3 z nich mieszkała w miastach - dziś 60%!
• Przed II wojną światową ci Polacy, którzy mieszkali w miastach, mieszkali w miastach małych, jedynie 22 miasta miały ponad 50 tysięcy mieszkańców... dziś takich miast jest 84!
• Przed II wojną światową etniczni Polacy stanowili jedynie 69% wszystkich obywateli Polski, wśród naszych obywateli było też 14% Ukraińców, 8% Żydów, 4% Białorusinów i podobna ilość Niemców - dziś etniczni Polacy to aż 97% obywateli naszego kraju

3. Problemy:

• duża ilość chłopów małorolnych sprawiała, że poziom biedy w II RP był zastraszająco wysoki, szczególnie tuż po I wojnie światowej i w czasie wielkiego kryzysu gospodarczego z początku lat trzydziestych (doprowadziło to do strajków chłopskich - krwawo rozpraszanych, padli zabici)
• obecność polskich Żydów wywoływała wzmożony antysemityzm wyrażający się w blokowaniu miejsc Żydom na polskich uniwersytetach, bojkotach żydowskich sklepów i okazjonalnych aktach przemocy (pogromach)
• ludność ukraińską próbowano spolonizować (utrudniano uczenie się języka ukraińskiego), co wywołało agresję i utworzenie terrorystycznego OUN (ukraińscy terroryści zabili na przykład polskiego ministra spraw wewnętrznych)

Podręcznik str. 226

Pamiętajcie o zadaniu dodatkowym.

Polska w NATO i Unii Europejskiej

1. Pojęcia:

• Grupa Wyszehradzka
• Trójkąt Weimarski
• układ z Schengen

2. Daty:

• 1999 - wstąpienie Polski do NATO
• 2004 - przystąpienie Polski do Unii Europejskiej

3. Dlaczego Polska dążyła do NATO?

• by zabezpieczyć się przed ewentualnymi dążeniami Rosji do odzyskiwania wpływów w Europie Środkowej
• by zyskać sojusznika w najpotężniejszym kraju współczesnego świata, czyli w USA

4. Polska droga do NATO:

• doprowadzenie do wycofania się z Polski wojsk rosyjskich (w 1993 r.)
• zmodernizowano sprzęt polskiej armii
• dużą rolę odegrało wsparcie wpływowego w USA Polaka, Zbigniewa Brzezińskiego (byłego doradcy do spraw bezpieczeństwa prezydenta Cartera)

5. Polska w NATO:

• udział w wojnie w Afganistanie (kontrola nad częścią opanowanego wcześniej przez Amerykanów terytorium)
• udział w okupowaniu Iraku po II wojnie w Zatoce Perskiej (dowództwo nad strefą okupacyjną), w 2004 roku polscy żołnierze wzięli udział w obronie ratusza w mieście Karbala

Polska strefa okupacyjna zaznaczona jest kolorem pomarańczowym

Polski żołnierz w Iraku

6. Polska droga do UE:

• dostosowanie polskiego prawa do prawa unijnego
• wynegocjowanie traktatu akcesyjnego
• referendum w Polsce (77% Polaków było za wejściem do Unii)

7. Postacie do zapamiętania:

Zbigniew Brzeziński

Podręcznik: str. 226

Pamiętajcie o zadaniu dodatkowym

Rządy autorytarne w Polsce 1926-1939

1. Pojęcia:

• przewrót majowy
• autorytaryzm
• sanacja
• BBWR
• SN
• ONR
• Centrolew
• wybory brzeskie
• konstytucja kwietniowa
• Ozon

2. Daty:

• 1926 - przewrót majowy
• 1935 - uchwalenie konstytucji kwietniowej

To jest dosyć duży temat o złożonym okresie w polskiej historii. Najpierw może więc w kolosalnym skrócie:

W 1926 roku J. Piłsudski wraz z grupą wojskowych zbrojnie obalił legalny rząd i przejął władzę. Obóz władzy Piłsudskiego (jak i czasem okres jego władzy zaczęto nazywać sanacją. Doszli do władzy niedemokratycznie, do 1930 roku jednak starali się poza tym demokracji nie naruszać. W 1930 r. zachodziła obawa, że sanacyjne ugrupowanie polityczne (BBWR) przegra wybory, więc aresztowano przywódców opozycji, a wybory częściowo sfałszowano - oznacza to ostateczny koniec demokracji i początek rządów autorytarnych.

W 1935 roku umarł J. Piłsudski, ale sanacja rządziła nadal, zgodnie z uchwaloną przez siebie konstytucją kwietniową (która dała prezydentowi nowe, ogromne uprawnienia).

3. Przyczyny przewrotu majowego

• kryzys wewnętrzny polegający na ciągłych zmianach rządu i kłopotach gospodarczych
• zabójstwo prezydenta Narutowicza
• krwawo rozpędzone demonstracje uliczne
• wszystkie powyższe czynniki sprawiły, że Józef Piłsudski nabrał niechęci i pogardy do polityków centrum i prawicy
• w maju 1926 powstał rząd Wincentego Witosa, którego polityków Piłsudski oskarżał o zainspirowanie zamachu na prezydenta Narutowicza i krwawe rozpędzenie demonstracji ulicznych

4. Przewrót (zamach) majowy:

• Piłsudski i wierni mu żołnierze podeszli 12 V pod Warszawę
• negocjacje z prezydentem Wojciechowskim na moście Poniatowskiego zakończyły się fiaskiem
• Piłsudski rozpoczął szturm Warszawy
• trzy dni walk żołnierzy wiernych Piłsudskiemu z żołnierzami wiernymi rządowi pochłonęły prawie 400 zabitych
• ostatecznie rząd Witosa i prezydent Wojciechowski podali się do dymisji
• nowym prezydentem został człowiek Piłsudskiego, Ignacy Mościcki, sam Piłsudski na krótko został premierem, a poza tym stanął na czele polskich sił zbrojnych

5. Jak sanacja rządziła Polską?

• formalnie nadal trwała demokracja, organizowano wybory
• od 1930 roku wybory te nie były już jednak demokratyczne, fałszowano je częściowo, potem opozycja zaczęła je bojkotować
• opozycja stopniowo zaczęła być prześladowana: w 1930 roku część przywódców lewicy i centrum znalazła się w więzieniu, a potem zmuszono ich do opuszczenia kraju, z kolei prawicowa endecja spotkała się z delegalizacjami swoich struktur (ONR)
• po śmierci Piłsudskiego wprowadzono w Polsce elementy kultu jednostki, ustawę zakazującą szkalowania postaci zmarłego przywódcy
• od 1935 roku wzmocniono bardzo władzę wykonawczą, konstytucja kwietniowa dała prezydentowi możliwość wydawania dekretów z mocą ustawy (czyli prezydent mógł teraz tworzyć prawo bez sejmu) i zwalniała go z odpowiedzialności przed kimkolwiek (poza "Bogiem i historią")

6. Postacie do zapamiętania:

Stanisław Wojciechowski

Wincenty Witos

Edward Rydz-Śmigły

Józef Piłsudski

Ignacy Mościcki

Podręcznik: str 222

Zeszyt ćwiczeń: str. 94-95

Pamiętajcie o zadaniu dodatkowym.

Upadek Napoleona

1. Pojęcia:

• Sto dni Napoleona
• Bitwa narodów

2. Daty:

• 1812 - najazd Napoleona na Rosję
• 1813 - bitwa pod Lipskiem (bitwa narodów)
• 1815 - sto dni Napoleona
• 1815 - bitwa pod Waterloo

3. Temat w całości omówiłem na poniższym nagraniu (które jest też podstawą zadania dodatkowego):

4. Postacie do zapamiętania:

Józef Poniatowski

Napoleon I

Podręcznik: str. 215

Pamiętajcie o zadaniu dodatkowym!

Napoleon a sprawa niepodległości Polski

1. Pojęcia:

• Legiony Polskie

2. Daty:

• 1797 - utworzenie Legionów Polskich we Włoszech
• 1807 - utworzenie Księstwa Warszawskiego

3. Dlaczego Polacy chcieli walczyć u boku Napoleona?

Dlatego, że wrogami Napoleona były państwa, które były też wrogami Polski: Rosja, Prusy i Austria. Polacy liczyli na to, że pomagając Napoleonowi w ich pokonaniu, odzyskają niepodległość (którą utracili po III rozbiorze).

4. Legiony Polskie:

• utworzył je generał Jan Henryk Dąbrowski by walczyły u boku Napoleona we Włoszech
• przez kilka lat odnosiły wiele sukcesów, między innymi zajęły Rzym
• ich pieśń marszowa, "Pieśń Legionów Polskich we Włoszech" w przyszłości stała się hymnem Polski (pod nazwą "Mazurek Dąbrowskiego"); to dlatego w refrenie śpiewamy, że za przewodem Dąbrowskiego mamy iść "z ziemi włoskiej do Polski"
• ostatecznie po zakończeniu wojny z Austrią Napoleon rozwiązał Legiony, a część Polaków wysłał na Karaiby, by na wyspie San Domingo tłumili powstanie niewolników (prawie nikt stamtąd nie wrócił)

5. Księstwo Warszawskie:

• w 1806 roku Napoleon znowu wezwał Polaków do walki po swojej stronie, walczył bowiem z Prusami i Rosją
• w nagrodę, w 1807 roku utworzył małe polskie państewko pod nazwą Księstwo Warszawskie, z królem Saksonii Fryderykiem Augustem na czele (z ziem II zaboru pruskiego)
• Księstwo było dla Napoleona dostarczycielem żołnierzy
• wprowadzono w nim Kodeks Napoleona i równość obywateli wobec prawa
• ogłoszono też konstytucję, a więc Księstwo było monarchią konstytucyjną

6. Postacie do zapamiętania:

Józef Poniatowski

Józef Wybicki

Jan Henryk Dąbrowski

Podręcznik: str. 210

Pamiętajcie o zadaniu dodatkowym :)

Odbudowa Królestwa Polskiego

1. Daty:

• 1295 - koronacja Przemysła II
• 1300 - koronacja Wacława II
• 1308 - zdobycie Gdańska przez Krzyżaków
• 1320 - koronacja Władysława Łokietka
• 1331 - bitwa pod Płowcami

2. Przyczyny i przebieg jednoczenia się ziem polskich omówiłem na poniższym nagraniu (które jest też podstawą dla zadania dodatkowego):

3. Wojna z Zakonem Krzyżackim:

   a) przyczyna: dążenie Krzyżaków do zajęcia Pomorza Gdańskiego (Gdańsk był bardzo ważnym portem)

   b) przebieg:

• Krzyżacy wezwani przez Polaków na pomoc przeciw atakującej Gdańsk Brandenburgii, sami zajęli miasto i zmasakrowali jego mieszkańców (1308)
• Sytuacja Polski stała się niemal beznadziejna, gdy Krzyżacy weszli w sojusz z Czechami
• Bitwa pod Płowcami (1331) na rok zatrzymała krzyżackie ataki, ostatecznie jednak zajęli nie tylko Pomorze, ale też i Kujawy

4. Postacie do zapamiętania:

Władysław Łokietek

Wacław II

Przemysł II

Jakub Świnka

Podręcznik: str. 186

Pamiętajcie o zadaniu dodatkowym!

Społeczeństwo i gospodarka Polski dzielnicowej

1. Pojęcia:

• trójpolówka
• lokacja
• zasadźca
• wolnizna
• ława
• wójt
• burmistrz

2. Osadnictwo (kolonizacja) na prawie niemieckim:

• dlaczego do niej doszło? Dlatego, że Polska w XIII/XIV wieku była krajem bardzo słabo zaludnionym, polskim książętom zależało na sprowadzeniu na swoje ziemie nowych ludzi
• na czym polegała? Na tym, że tworzono w Polsce nowe miasta i wioski zasiedlane częściowo przez Polaków, a częściowo przez przybyszów zza granicy, których do Polski zapraszano (najczęściej z Niemiec, ale nie tylko)
• dlaczego obcokrajowcom chciało się osiedlać w Polsce? Bo książę oferował im za darmo ziemię oraz wolniznę (czyli kilka lat po osiedleniu się, gdy nie płacili żadnych podatków)
• kto to organizował? Człowiek zwany zasadźcą, wynajmowany przez księcia (po założeniu wioski ten człowiek stawał się sołtysem, a po założeniu miasta dziedzicznym wójtem)

3. Skutki kolonizacji na prawie niemieckim:

• znacznie powiększa się ludność Polski
• grody zaczynają być zastępowane miastami
• pojawiają się nowoczesne rozwiązania w rolnictwie (przynoszone z zachodu Europy), jak trójpolówka czy pług do orania pola

4. Na czym właściwie polega geniusz trójpolówki (sposobu uprawy ziemi)?

• ziemia, która rok w rok obsiewana jest tym samym rodzajem roślin - jałowieje (to znaczy rośliny coraz słabiej na niej rosną)
• przed trójpolówką, żeby temu zapobiec, połowa pola była w każdym roku nieobsiewana ("odpoczywała", regenerowała związki mineralne, które są potem roślinom potrzebne do wzrostu); oznaczało to, że tylko połowa pola "pracowała" dla rolnika
• trójpolówka nie obsiewa tylko 1/3 pola, resztę dzieli na dwie części, które obsiewane są w dwóch różnych porach roku; co roku te trzy części pola się zmieniają
• dzięki temu już nie tylko połowa, a 2/3 pola rocznie "pracuje" dla chłopa

5. Jak wyglądały lokacje miast (czyli zakładanie miast)?

(poniżej są moje rysunki, wybaczcie mi ich jakość)

• najpierw wyznaczano prostokątny plac, który będzie rynkiem (zazwyczaj obok już istniejącego kościoła), na środku rynku potem często budowano ratusz, czyli budynek który był siedzibą władz miejskich

• następnie zasadźca wyznaczał przyszłe ulice, starając się zazwyczaj, by przecinały się pod kątem prostym (czasem były od tego odstępstwa)

• następnie powstawały przy tych ulicach domy, a całość otaczana była murami miejskimi (z bramami oczywiście, których na rysunku nie zaznaczyłem; nigdy nie było ich dużo, bo przez nie wróg najłatwiej mógł się dostać do miasta). Wokół murów często kopano jeszcze fosę, rów z wodą który miastu służył jednocześnie jako ochrona przed wrogami oraz śmietnik

Podam Wam przykład tego, jak w odpowiednio starych polskich miastach do dziś widać ślady tego, jak wyglądały one w średniowieczu. To przykład Poznania. Oto mapa centrum tego miasta (z Google Maps):

Gdy przyjrzycie się temu zdjęciu, być może na samym środku zdjęcia zauważycie prostokątny (tu prawie kwadratowy) plac, który jest Starym Rynkiem Poznania. Czy zauważacie wokół niego prostokątną siatkę ulic (taką szachownicę ulic)? Czy zauważacie, gdzie się ta siatka kończy i ulice zaczynają się krzyżować pod innymi, bardziej ostrymi kątami? To tam mniej więcej kończył się stary Poznań.

Spójrzcie zresztą, zaznaczyłem, gdzie mniej więcej na tym zdjęciu powinny być widoczne mury miejskie, gdybyśmy przenieśli się w przeszłość o kilkaset lat (przeskrolujcie trochę w dół):

Na zdjęciach satelitarnych i mapach wielu innych miastach Polski (np we Wrocławiu) dostrzeżecie podobne ślady przeszłości, jeśli tylko znajdziecie okolice starych rynków.

Podręcznik: str. 182

Pamiętajcie o zadaniu dodatkowym :)

Konstytucja marcowa i ustrój II Rzeczypospolitej

1. Pojęcia:

• konstytucja marcowa
• kadencja

2. Daty:

• 1921 - konstytucja marcowa
• 1922 - zabójstwo prezydenta Narutowicza

3. Najważniejsze partie pierwszych lat II RP:

  a) lewica:

• PPS (socjaliści)
• PSL "Wyzwolenie" (lewicowi ludowcy)

  b) centrum:

• PSL "Piast" (konserwatywni ludowcy)

  c) prawica:

• ZL-N (endecja, nacjonaliści), partia ta utworzy później Chrześcijański Związek Jedności Narodowej, powszechnie zwany "Chjeną"

4. Najważniejsze zasady ustrojowe zawarte w konstytucji marcowej:

• trójpodział władzy:
• władza wykonawcza: prezydent (prawie bez uprawnień, bardzo słaba pozycja, wybierany przez dwie izby parlamentu), rząd z premierem (wybierani przez sejm)
• władza sądownicza (niezawisłe sądy)
• władza ustawodawcza: dwuizbowy parlament (sejm i senat)
• powszechne prawo wyborcze, bez względu na płeć, od 21 roku życia

Generalnie przewagę w tym systemie ma władza ustawodawcza i rząd. Problemem było to, że do parlamentu dostawało się bardzo wiele partii. Przykładowo podam liczbę partii (nie musicie jej znać) w pierwszych polskich sejmach po odzyskaniu niepodległości:

• sejm 1919-22: 10 ugrupowań
• sejm 1922-27: 13 ugrupowań

Żadna z tych partii nie miała większości, więc by tworzyć rząd, musiały powstawać koalicje złożone z wielu ugrupowań. Koalicje takie łatwo się rozpadały z uwagi na spory między partiami; rząd wówczas upadał i powstawał nowy. Działo się to bardzo często, w latach od 1918 do maja 1926 mieliśmy 14 rządów (czyli prawie dwa rocznie, porównajcie sobie to ze współczesną sytuacją, przez ostatnie osiem lat w Polsce... 4 rządy (5, jeśli liczyć, że obecna Rada Ministrów Mateusza Morawieckiego i Rada Ministrów Mateusza Morawieckiego sprzed wyborów w zeszłym roku to dwa różne rządy).

Powodowało to bardzo silne spory polityczne. Ich natężenie było tak wysokie, że doprowadziło niestety do zbrodni: gdy w 1922 roku pierwszym polskim prezydentem został Gabriel Narutowicz, kandydat lewicowy (PSL "Wyzwolenie"), to fanatyczny zwolennik prawicowej endecji (aktor Eligiusz Niewiadomski) po kilku dniach go zastrzelił.

5. Postacie do zapamiętania:

Gabriel Narutowicz

Stanisław Wojciechowski

Podręcznik: str. 218

Zeszyt ćwiczeń: str. 92-93

Pamiętajcie o zadaniu dodatkowym :)

Przemiany gospodarczo-społeczne w Polsce po 1989 roku

1. Pojęcia:

• gospodarka rynkowa
• restrukturyzacja
• prywatyzacja
• inflacja
• plan Balcerowicza

2. Jakie zmiany gospodarcze wprowadzono w pierwszych latach III RP?

  a) przyczyny zmian

• należało wyprowadzić Polskę z gospodarki centralnie, która wprowadziła kraj w ogromny kryzys (inflacja, braki podstawowych produktów, zadłużenie kraju) w gospodarkę rynkową (wolnorynkową)
• szybko rosnąca inflacja groziła całkowitym krachem gospodarczym

  b) zmiany:

• "uwolniono ceny" (to znaczy państwo przestało je wyznaczać, od tej pory wyznaczał je "rynek", czyli po prostu sprzedający)
• rozpoczęto restrukturyzację przemysłu (tzn unowocześnienie go poprzez wprowadzenie nowych technologii i zamknięcie nierentownych fabryk)
• przeprowadzono prywatyzację (niemal wszystkie zakłady pracy należące dotąd do państwa przeszły w prywatne ręce)
• utworzono Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie
• wprowadzono prawo uniemożliwiające rządowi emisję pieniądza ("dodrukowywanie pieniądza") w nieograniczonych ilościach
• "zalegalizowano" zjawisko bezrobocia

3. Negatywne skutki społeczne reform: reformy wprowadzane były bardzo szybko, ta szybkość sprawiła, że stopa życiowa wielu Polaków uległa pogorszeniu:

• pojawiło się ogromne bezrobocie z uwagi na upadające firmy (w Chodzieży na przykład zamknięto zakład produkcji porcelany i porcelitu na terenie dzisiejszego Lidla i Vendo)
• upadać zaczęły masowo Państwowe Gospodarstwa Rolne, co doprowadziło do nędzy na wsi w niektórych regionach Polski (np na Pomorzu Zachodnim)

4. Pozytywne skutki społeczne reform:

• polska gospodarka po kilku latach reform zaczęła technologicznie doganiać gospodarki Zachodu
• poprawiła się infrastruktura, pojawił się w Polsce internet (w 1991), zaczęto budować autostrady (których praktycznie wcześniej nie było) i drogi ekspresowe
• zredukowano, a później spłacono zadłużenie zagraniczne (z czasów Edwarda Gierka)
• opanowano inflację (przy okazji zdenominowano złotego, tzn wprowadzono nową walutę o tej samej nazwie, jeden nowy złoty to 10000 starych)
• umożliwiło nam to później przystąpienie do NATO i Unii Europejskiej

5. Postacie do zapamiętania:

Leszek Balcerowicz

Andrzej Wajda

Wisława Szymborska

Krzysztof Kieślowski

Roman Polański

Podręcznik: str. 222

Zeszyt ćwiczeń: str. 88-89

Przypominam o zadaniu dodatkowym :)

Link do sprawdzianu, VII b

link

Link do sprawdzianu, V b

https://kahoot.it/challenge/09982767?challenge-id=efc16001-329a-4332-9df8-6fb8b1525002_1590391227102

Link do sprawdzianu, V a

link

Rozbicie dzielnicowe

1. Pojęcia:

• Krzyżacy

2. Daty:

• 1138 - początek rozbicia dzielnicowego
• 1226 - sprowadzenie Krzyżaków do Polski
• 1241 - bitwa pod Legnicą

3. Do czego doprowadziło podzielenie Polski na dzielnice?

• testament Bolesława Krzywoustego szybko przestał działać, jego synowie się skłócili i zaczęli między sobą walczyć
• w związku z tym nikt już nie słuchał księcia Krakowa, który miał być zwierzchnikiem wszystkich książąt polskich
• małe, nie współpracujące ze sobą księstwa były słabe
• szybko wykorzystali to sąsiedzi, najeżdżając nas i odbierając nam terytoria

4. Jak sąsiedzi naszego kraju wykorzystywali tę sytuację?

• Brandenburgia (kraj na wschodzie Niemiec) odebrała nam część Pomorza i Wielkopolski
• Prusowie i Jaćwingowie (pogańskie plemiona mieszkające między innymi tam, gdzie dziś są Warmia i Mazury) atakowali i łupili Polskę w odwecie za to, że Polacy próbowali ich siłą zmienić w chrześcijan
• Krzyżacy (zakon rycerski z Ziemi Świętej, dotąd walczący u boku krzyżowców, rycerze pochodzili z Niemiec) zostali zaproszeni do Polski przez księcia Konrada Mazowieckiego, by pomogli mu w walkach z Prusami; w efekcie stworzyli na północ od Polski groźne dla nas państwo
• Mongołowie (najeźdźcy z Dalekiego Wschodu) spustoszyli całą południową Polskę i pokonali najsilniejszego wtedy naszego księcia, Henryka Pobożnego, w bitwie pod Legnicą

5. Z czego wynikało to, że Mongołowie (zwani w Europie Tatarami) byli tak groźnymi przeciwnikami?

• tworzyli armię wyłącznie konną, bardzo szybko się więc przemieszczali
• byli znakomitymi łucznikami, potrafili strzelać celnie z łuku w końskim galopie
• byli bardzo okrutni, co zastraszało przeciwników
• byli bardzo wytrzymali, odporni na trudy

6. Spójrzcie na mapę Polski w połowie XIII wieku. Zauważcie, jak dużo było w niej niezależnych księstw. Zwróćcie też uwagę na to, jak się zmniejszyła w porównaniu z Polską za Bolesława Krzywoustego:

7. Postacie do zapamiętania:

Konrad Mazowiecki

Henryk Pobożny

Podręcznik: str. 178

Pamiętajcie o zadaniu z e-dziennika!

Link do sprawdzianu, VII c

link

Walka o granice państwa polskiego

1. Pojęcia:

• orlęta lwowskie
• plebiscyt
• cud nad Wisłą

2. Daty:

• 27 XII 1918 - wybuch powstania wielkopolskiego
• 1919 - I powstanie śląskie
• 1920 - II powstanie śląskie
• 1921 - III powstanie śląskie
• 1920 - Bitwa Warszawska
• 1921 - pokój ryski

3. Wojna z Ukrainą:

   a) przyczyny: spór o Lwów i zachodnią Ukrainę; miasta były tam zamieszkane głównie przez Polaków, tereny wiejskie przez Ukraińców

   b) przebieg:

      - Ukraińcy zaatakowali Lwów

      - broniła się tam między innymi polska młodzież (orlęta)

      - po przysłaniu posiłków przez rząd w Warszawie (między innymi Błękitnej Armii i Armii Wielkopolskiej) Ukraińcy zostali wyparci

      - wojnę kończy porozumienie, na mocy którego Ukraińcy wycofali się za rzekę Zbrucz

4. Wojna z bolszewikami:

    a) przyczyny: bolszewicy parli na zachód, chcąc dotrzeć do komunistów w Niemczech

    b) przebieg:

      - początkowe polskie sukcesy, zajęcie Wilna i Mińska (białoruskiego)

      - sojusz Polski z Ukrainą, zdobycie Kijowa
      - kontrofensywa bolszewików dowodzonych przez Michaiła Tuchaczewskiego
      - Ukraina praktycznie przestaje istnieć
      - tracimy wszystkie zdobycze, bolszewicy podchodzą pod Warszawę a na południu zbliżają się do Lwowa
      - kontruderzenie Piłsudskiego znad rzeki Wieprz rozbija armię bolszewicką (cud nad Wisłą)
      - pokój ryski: Ukraina zachodnia do rzeki Zbrucz do Polski, podobnie część dzisiejszej zachodniej Białorusi, ale bez Mińska

5. Konflikt z Litwą:
    a) przyczyny: Wilno i okolice były zamieszkane przez polską większość, ale z drugiej strony, to miasto to tradycyjna litewska stolica
    b) przebieg:
      - w czasie wojny Polski z bolszewikami Litwini zajęli Wilno
      - w trakcie pogoni za bolszewikami po cudzie nad Wisłą Piłsudski w tajemnicy porozumiał się z jednym ze swoich dowódców, Lucjanem Żeligowskim, by ten rzekomo wzniecił bunt i zajął Wilno na własną rękę
      - siły Żeligowskiego opanowały Wileńszczyznę i utworzyły tam państwo o nazwie Litwa Środkowa
      - w 1922 roku Litwa Środkowa ogłosiła przyłączenie się do Polski (co już wcześniej było uzgodnione z Piłsudskim; Litwa nie uznała tego faktu i nie utrzymywała z Polską stosunków dyplomatycznych

6. Powstanie wielkopolskie:
    a) przyczyny: niemieckie prowokacje (pobicia, zrywanie polskich flag) podczas wizyty Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu
    b) przebieg:
      - w ciągu dwóch tygodni powstańcy niemal bez walki oswobodzili Poznań (bez dzielnicy Ławica, zdobytej później) i większość Wielkopolski
      - po dwóch tygodniach Niemcy stawili twardy opór (czego skutkiem była między innymi bitwa o Chodzież z 8 I 1919) a nawet kontratakowali, choć rzadko odnosili sukcesy (akurat Chodzież udało im się odzyskać)
      - w lutym 1919 roku podpisany został rozejm w Trewirze kończący walki zbrojne; ostatecznie traktat wersalski większość Wielkopolski przyznał Polakom (razem z Chodzieżą, ale już nie Piłą)

7. Powstania śląskie:
    a) przyczyny:
      - na Górnym Śląsku mieszkali przemieszani Polacy i Niemcy, oba narody czuły, że ta cenna z uwagi na węgiel prowincja powinna należeć do nich
      - Ententa zadecydowała, że o przynależności Górnego Śląska zadecyduje plebiscyt mieszkańców
      - by wygrać ten plebiscyt, policja niemiecka starała się terroryzować polskich Ślązaków
    b) przebieg:
      - I powstanie (1919), porażka
      - II powstanie (1920), pod naciskiem Francji Niemcy likwidują na Śląsku swoją policję, powstaje policja polsko-niemiecka
      - plebiscyt w 1921 kończy się triumfem Niemiec, które (zgodnie z prawem) dowiozły w dniu plebiscytu z głębi Niemiec setki tysięcy Niemców, którzy kiedyś urodzili się na Śląsku
      - w odpowiedzi na to Polacy zorganizowali III powstanie śląskie (z Korfantym jako przywódcą), kończy się ono wynikiem nierozstrzygniętym
    c) skutki: Górny Śląsk został podzielony w proporcji: 71% dla Niemiec, 29% dla Polski (ta mniejsza polska część była cenniejsza, tam bowiem była większość śląskich kopalń i hut)

8. Wojna z Czechosłowacją: walczyliśmy o Śląsk Cieszyński, ostatecznie został podzielony (korzystnie dla Czechosłowacji).

9. Plebiscyt na Warmii i Mazurach: kompletna porażka Polski, rejon ten pozostał w Niemczech.

Podręcznik: str. 210
Zeszyt ćwiczeń: str. 90-91
Pamiętajcie o zadaniu dodatkowym :)

Napoleon Bonaparte tworzy nowy ład w Europie

1. Pojęcia:

• koalicja
• bitwa trzech cesarzy
• Związek Reński
• Kodeks Napoleona

2. Daty:

• 1799 - dojście Napoleona do władzy (jako I konsul)
• 1804 - koronacja cesarska Napoleona
• 1805 - bitwa pod Austerlitz

3. Dojście Napoleona do władzy:

4. Reformy wewnętrzne Napoleona:

• konkordat z papiestwem (koniec walki z Kościołem)
• Kodeks Napoleona (zwróćcie uwagę na jego omówienie w ramce na stronie 206)
• przemiana Francji w cesarstwo, które miało być pogodzeniem starych tradycji monarchii francuskiej z ideałami rewolucji

5. Wojna z III koalicją

• nowa wojna wybuchła, gdyż ciągle wroga Napoleonowi Wielka Brytania przekonała Rosję i Austrię, że rosnąca w siłę Francja im zagraża
• do decydującego starcia doszło w 1805 roku pod Austerlitz (bitwa trzech cesarzy, nazwana tak ze względu na to, że w pobliżu bitewnego pola faktycznie było trzech cesarzy: Napoleon, Aleksander I (cesarz Rosji) i Franciszek II (cesarz Austrii); zakończyło się ono pogromem Rosjan i Austriaków
• jednocześnie flota angielska zdołała zniszczyć flotę francuską (pod Trafalgarem), w związku z czym Napoleon stracił szanse na inwazję na Wielką Brytanię
• w wyniku tej wojny przestało istnieć Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego, ogromna część Niemiec utworzyła Związek Reński zależny od Napoleona

Punkt czwarty i piąty omówiłem też na nagraniu:

Podręcznik: str. 204
Pamiętajcie o zadaniu dodatkowym!

III Rzeczpospolita

1. Pojęcia:

• lustracja
• SLD
• PSL
• PiS
• PO

2. Daty:

• 1990 - rozwiązanie PZPR
• 1991 - pierwsze po wojnie wolne wybory parlamentarne w Polsce
• 1997 - uchwalenie konstytucji III Rzeczypospolitej

3. Zmiany w Polsce za rządów Tadeusza Mazowieckiego:

• likwidacja SB
• rozwiązanie PZPR
• nowe godło państwowe, ukoronowany biały orzeł
• zlikwidowanie nazwy Polska Rzeczpospolita Ludowa
• reformy gospodarcze wprowadzające kapitalizm wolnorynkowy
• stworzenie niezależnych samorządów
• pierwsze wolne wybory prezydenckie w Polsce (wygrał Lech Wałęsa)

4. Spór o dekomunizację i lustrację (dekomunizacja to usunięcie pozostałości komunizmu w Polsce):

• początkowo, by komuniści oddali władzę w sposób pokojowy, rząd Tadeusza Mazowieckiego zaniechał lustracji
• budziło to rosnący spór w obozie solidarnościowym i w końcu jego rozłam
• w 1992 roku rząd Jana Olszewskiego chciał ujawnić listy ze współpracownikami SB, ale sprzeciwiający się temu Lech Wałęsa doprowadził do obalenia tego rządu

5. Reformy AWS (rządu Jerzego Buzka):

• reforma służby zdrowia (zaczęła być finansowana przez Kasy Chorych, stworzono instytucję lekarzy rodzinnych)
• reforma administracyjna (zmniejszono liczbę województw z 49 do 16 (między innymi zlikwidowano województwo pilskie), przywrócono powiaty)
• reforma emerytalna (oprócz emerytury z ZUS, Polacy mieli otrzymywać emerytury z funduszy emerytalnych)
• reforma oświaty (utworzono gimnazja)

7. Najważniejsze partie polityczne III RP (bynajmniej nie wszystkie):

Pamiętajcie o zadaniu dodatkowym! 
Podręcznik: str. 218 
Zeszyt ćwiczeń: str. 86-87

Link do sprawdzianu, VII a

link

Link do sprawdzianu, VI a

link