poniedziałek, 18 stycznia 2021

Za żelazną kurtyną

 1. Pojęcia:

  • inwigilacja
  • sowietyzacja
  • destalinizacja
  • odwilż
  • Praska Wiosna
2. Daty:
  • 1953 - śmierć Stalina
  • 1956 - powstanie węgierskie
  • 1968 - Praska Wiosna
  • 1968 - interwencja wojskowa Układu Warszawskiego w Czechosłowacji
3. Stalinizacja państw uzależnionych od ZSRR po II wojnie światowej:
  • państwa uzależnione: Polska, NRD, Czechosłowacja, Rumunia, Węgry, Bułgaria, Albania, Jugosławia (Jugosławia przejściowo, ostatecznie uniezależniła się kilka lat po wojnie)
  • przejawy stalinizacji:
    • instalowanie totalitarnych dyktatur
    • prześladowanie opozycji (więzienia, obozy pracy, egzekucje)
    • inwigilacja społeczeństwa
    • brak wolności słowa
    • prześladowanie związków wyznaniowych
    • przejęcie kontroli nad gospodarką (upaństwowienie)
    • kolektywizacja rolnictwa
    • kult jednostki (Stalina i lokalnych przywódców)
4. Skutki śmierci Stalina:
  • w ZSRR doszło do niejawnej walki o władzę; pokonany w niej Beria (zwolennik kontynuacji polityki Stalina, szef NKWD) został zamordowany; władzę przejął Nikita Chruszczow)
  • Chruszczow zerwał ze stalinizmem, złagodził represje, odsunął od władzy innych ludzi Stalina
  • ogłoszono amnestię dla więźniów politycznych, wypuszczono ich z więzień i łagrów
  • Chruszczow doprowadził do upadku stalinowskich przywódców w komunistycznej Europie (z wyjątkiem Albanii), proces ten trwał do 1956 roku
  • zachowany został dyktatorski model władzy, nadal nie było wolności słowa i demokracji, gospodarki pozostały pod kontrolą państwa
5. Powstanie węgierskie (1956):
  • przyczyny:
    • opóźnione wychodzenie Węgier ze stalinizmu
    • demonstracje uliczne w Budapeszcie, pacyfikowane przez służby bezpieczeństwa
    • dojście do władzy reformatorsko nastawionego komunisty, Imre Nagyego, który ogłosił, że Węgry występują z Układu Warszawskiego
  • przebieg:
    • po decyzji Węgier o wystąpieniu z Układu Warszawskiego, ZSRR rozpoczął inwazję na ten kraj, popartą przez dużą część węgierskiej partii komunistycznej
    • część armii węgierskiej próbowała się bronić, po kilkunastu dniach jednak opór złamano
  • skutki:
    • Węgry ponownie podporządkowano ZSRR
    • Nagy został zabity
    • Setki tysięcy Węgrów uciekło do Austrii
6. Praska Wiosna (1968):
  • przyczyny:
    • na początku 1968 roku w Czechosłowacji do władzy doszedł Alexander Dubcek, zwolennik reform
  • przebieg:
    • zniesiono cenzurę
    • pozwolono na demonstracje uliczne
    • pozwolono na swobodne zrzeszanie się ludzi
  • skutki:
    • w sierpniu 1968 roku w ramach operacji "Dunaj" wojska Układu Warszawskiego (ZSRR, Polski, Węgier, Bułgarii i NRD) dokonały inwazji na Czechosłowację; wojska czechosłowackie nie stawiły oporu
    • zlikwidowano reformy Praskiej Wiosny, Dubcek po jakimś czasie został odsunięty od władzy
    • 300000 Czechów i Słowaków uciekło z kraju

Radziecki czołg w Budapeszcie

Głowa pomnika Stalina, obalonego podczas powstania węgierskiego

Alexander Dubcek, przywódca Praskiej Wiosny

Nikita Chruszczow

Imre Nagy, przywódca powstania węgierskiego

Radzieckie czołgi na ulicach Pragi


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz