środa, 27 stycznia 2021

Nowa mapa świata - dekolonizacja

 1. Pojęcia:

  • dekolonizacja
  • apartheid
  • rasizm
  • Rok Afryki
  • OJA
2. Data:
  • 1960 - Rok Afryki
3. Świat sprzed dekolonizacji:

Brytyjskie imperium kolonialne po I wojnie światowej


Kolonie w 1898 roku



W samej Afryce znajdowały się tylko cztery niezależne państwa (Liberia, Etiopia, Egipt i RPA).

4. Przyczyny dekolonizacji:
  • wyczerpanie państw europejskich II wojną światową
  • pojawienie się w koloniach wykształconej elity dążącej do wyzwolenia się spod zależności od Europy
5. Drogi do niepodległości:
  • pokojowa (najwięcej takich przypadków, szczególnie dotyczą kolonii brytyjskich)), wzorem była tutaj sytuacja Indii, gdzie Mahatma Gandhi prowadził kampanię walki politycznej pozbawionej przemocy
  • zbrojna - najbardziej znane przypadki to wojny w Indochinach i Algierii (obie kolonie należały do Francji), za każdym razem kończyły się porażką kolonizatorów
6. Walka z apartheidem w RPA - dominację w wolnym państwie zachowali biali mieszkańcy, którzy traktowali czarną ludność jak obywateli drugiej kategorii. Symbolem walki z tym systemem stał się Nelson Mandela, wiele lat więziony. System załamał się dopiero w 1994 roku.

7. Skutki okresu kolonizacji:
  • szczególnie w Afryce większość nowych państw znalazła się w sytuacji skrajnej biedy, wynikającej z wielu dziesięcioleci wyzyskiwania tego regionu przez państwa europejskie
  • sztucznie poprowadzone granice w Afryce sprawiły, że nienawidzące się społeczności znalazły się w tych samych państwach, wywołało to wojny domowe, do najstraszliwszych doszło w Nigerii i Rwandzie
  • brak tradycji demokratycznych doprowadził do sytuacji, w której w wielu dawnych koloniach doszli do władzy dyktatorzy
Uciekinierzy z ogarniętej wojną domową Rwandy


poniedziałek, 25 stycznia 2021

Kultura oświecenia

 1. Pojęcia:

  • stulecie świateł
  • manufaktura
  • trójpodział władz, 
  • absolutyzm oświecony
  • oświecenie

poniedziałek, 18 stycznia 2021

Za żelazną kurtyną

 1. Pojęcia:

  • inwigilacja
  • sowietyzacja
  • destalinizacja
  • odwilż
  • Praska Wiosna
2. Daty:
  • 1953 - śmierć Stalina
  • 1956 - powstanie węgierskie
  • 1968 - Praska Wiosna
  • 1968 - interwencja wojskowa Układu Warszawskiego w Czechosłowacji
3. Stalinizacja państw uzależnionych od ZSRR po II wojnie światowej:
  • państwa uzależnione: Polska, NRD, Czechosłowacja, Rumunia, Węgry, Bułgaria, Albania, Jugosławia (Jugosławia przejściowo, ostatecznie uniezależniła się kilka lat po wojnie)
  • przejawy stalinizacji:
    • instalowanie totalitarnych dyktatur
    • prześladowanie opozycji (więzienia, obozy pracy, egzekucje)
    • inwigilacja społeczeństwa
    • brak wolności słowa
    • prześladowanie związków wyznaniowych
    • przejęcie kontroli nad gospodarką (upaństwowienie)
    • kolektywizacja rolnictwa
    • kult jednostki (Stalina i lokalnych przywódców)
4. Skutki śmierci Stalina:
  • w ZSRR doszło do niejawnej walki o władzę; pokonany w niej Beria (zwolennik kontynuacji polityki Stalina, szef NKWD) został zamordowany; władzę przejął Nikita Chruszczow)
  • Chruszczow zerwał ze stalinizmem, złagodził represje, odsunął od władzy innych ludzi Stalina
  • ogłoszono amnestię dla więźniów politycznych, wypuszczono ich z więzień i łagrów
  • Chruszczow doprowadził do upadku stalinowskich przywódców w komunistycznej Europie (z wyjątkiem Albanii), proces ten trwał do 1956 roku
  • zachowany został dyktatorski model władzy, nadal nie było wolności słowa i demokracji, gospodarki pozostały pod kontrolą państwa
5. Powstanie węgierskie (1956):
  • przyczyny:
    • opóźnione wychodzenie Węgier ze stalinizmu
    • demonstracje uliczne w Budapeszcie, pacyfikowane przez służby bezpieczeństwa
    • dojście do władzy reformatorsko nastawionego komunisty, Imre Nagyego, który ogłosił, że Węgry występują z Układu Warszawskiego
  • przebieg:
    • po decyzji Węgier o wystąpieniu z Układu Warszawskiego, ZSRR rozpoczął inwazję na ten kraj, popartą przez dużą część węgierskiej partii komunistycznej
    • część armii węgierskiej próbowała się bronić, po kilkunastu dniach jednak opór złamano
  • skutki:
    • Węgry ponownie podporządkowano ZSRR
    • Nagy został zabity
    • Setki tysięcy Węgrów uciekło do Austrii
6. Praska Wiosna (1968):
  • przyczyny:
    • na początku 1968 roku w Czechosłowacji do władzy doszedł Alexander Dubcek, zwolennik reform
  • przebieg:
    • zniesiono cenzurę
    • pozwolono na demonstracje uliczne
    • pozwolono na swobodne zrzeszanie się ludzi
  • skutki:
    • w sierpniu 1968 roku w ramach operacji "Dunaj" wojska Układu Warszawskiego (ZSRR, Polski, Węgier, Bułgarii i NRD) dokonały inwazji na Czechosłowację; wojska czechosłowackie nie stawiły oporu
    • zlikwidowano reformy Praskiej Wiosny, Dubcek po jakimś czasie został odsunięty od władzy
    • 300000 Czechów i Słowaków uciekło z kraju

Radziecki czołg w Budapeszcie

Głowa pomnika Stalina, obalonego podczas powstania węgierskiego

Alexander Dubcek, przywódca Praskiej Wiosny

Nikita Chruszczow

Imre Nagy, przywódca powstania węgierskiego

Radzieckie czołgi na ulicach Pragi


niedziela, 17 stycznia 2021

Partie polityczne na ziemiach polskich w XIX wieku

 1. Pojęcia:

  • endecja
2. Daty:
  • 1897 - powstanie Stronnictwa Demokratyczno - Narodowego
  • 1892 - powstanie Polskiej Partii Socjalistycznej
  • 1895 - powstanie Stronnictwa Ludowego
3. Uwaga: na końcu tej prezentacji jest tabelka, którą macie przerysować do zeszytów i uzupełnić.

Barok i kultura XVII wieku w Europie i Rzeczypospolitej

 1. Pojęcia:

  • barok
  • sarmatyzm
2. Na czym polegał barok?
  • dążność do oszołomienia oglądającego
  • przepych, liczne zdobienia, ornamenty, złocenia
  • w rzeźbie i malarstwie dążność do pokazania ruchu, emocji, dynamiki
  • elementy odnoszące się do wiary i śmierci
  • w malarstwie częste używanie mocnego światłocienia
3. Barok w Polsce:
  • pałace magnackie i królewskie (np. w Wilanowie)
  • bogato zdobione kościoły (np. Fara w Poznaniu)
  • sarmatyzm: specyficzny strój (wynik wpływów płynących z Turcji), portrety trumienne i przede wszystkim wiara szlachty w swoją wyjątkowość
de la Tour: Święty Józef

de la Tour: Adoracja pastuszków

Vermeer: Dziewczyna z perłą

Vermeer: Mleczarka

Velazquez: Adoracja magów

Velazquez: Książę Baltasar Carlos

Ołtarz w klasztorze San Esteban w Salamance

Wnętrze poznańskiej Fary

Fontanna di Trevi

Bernini: Ekstaza świętej Teresy

Bernini: Urban VIII