Monarchia stanowa w Polsce

1. Pojęcia:

• wiec
• monarchia stanowa
• szlachta
• elekcja
• konstytucja nihil novi

2. Daty:

• 1505 - uchwalenie konstytucji nihil novi
• 1493 - pierwsze obrady sejmu dwuizbowego w Polsce

3. Jak wytworzyła się monarchia stanowa w Polsce?

• po pierwsze, wiece dawnych rycerzy zaczęły przeobrażać się w sejmiki ziemskie (w każdym województwie jeden), szlacheckie
• dzięki przywilejom szlachty, król musiał zacząć konsultować wiele decyzji z tymi właśnie sejmikami (np nakładanie podatków, czy powoływanie szlachty pod broń podczas wojny)
• pod koniec XV wieku przedstawiciele szlachty wybierani na sejmikach zaczęli stanowić reprezentację całego stanu szlacheckiego na sejmie ogólnokrajowym (w izbie poselskiej)
• duchowieństwo też konsultowało decyzje króla - biskupi należeli do rady królewskiej, późniejszego senatu (części sejmu)
• praw politycznych nie otrzymały w Polsce stan mieszczański i stan chłopski
• za Jagiellonów Polska stała się monarchią elekcyjną, to znaczy król po śmierci poprzednika był wybierany przez szlachtę (głównie przez radę królewską, późniejszy senat); przyjęło się jednak, że kandydata wybierano właśnie spośród rodziny Jagiellonów

Tak więc w Polsce XV wieku wytworzyła się sytuacja, że król współrządził krajem razem z przedstawicielami szlachty i duchowieństwa, był nawet przez nich wybierany. To właśnie jest monarchia stanowa. Od 1505 roku (od konstytucji nihil novi) król nie mógł już nawet utworzyć żadnego nowego prawa w Polsce bez zgody sejmu.

Podręcznik: str. 205