Link do sprawdzianu, VIII d

https://kahoot.it/challenge/06212910?challenge-id=efc16001-329a-4332-9df8-6fb8b1525002_1590051637303

Link do sprawdzianu, VIII c

link

Rozpad ZSRS, Czechosłowacji i Jugosławii

1. Pojęcia:

• aksamitny rozwód

2. Daty:

• 1991 - rozpad ZSRR
• 1992 - początek wojny domowej w Bośni
• 1995 - koniec wojny domowej w Bośni

3. W 1990 roku sytuacja wewnętrzna w ZSRR był już dramatycznie zła. Dla przypomnienia, przyczyny tego zjawiska:

4. Sam upadek ZSRR omówiłem w poniższym nagraniu:

W skrócie: powinniście wiedzieć, że w Związku Sowieckim uaktywniły się ruchy narodowowyzwoleńcze, nad którymi Michaił Gorbaczow nie potrafił zapanować. W efekcie kraj zaczął się rozsypywać, a gwoździem do jego trumny był nieudany zamach stanu (pucz) zwolenników zachowania ZSRR w całości.

5. Do krwawych walk doszło podczas rozpadu Jugosławii. Państwo to rozpadło się na:

• Słowenię
• Chorwację
• Serbię
• Bośnię i Hercegowinę
• Macedonię Północną (początkowo nazywaną Macedonią)
• Czarnogórę
• Kosowo (nie uznawane przez Serbię)

Wojny w byłej Jugosławii miały kilka faz, najważniejsze to:

• wojna Serbii z Chorwacją (zakończona potwierdzeniem niezależności Chorwacji)
• wojna domowa w Bośni i Hercegowinie
• wojna w Kosowie (zakończona oddzieleniem się Kosowa od Serbii, aczkolwiek Serbia do dziś nie uznała tego faktu)

Podczas tych wojen dochodziło do wielu czystek etnicznych. W chyba najstraszniejszej z nich, bośniaccy Serbowie wymordowali ponad 7000 Bośniaków. 

Groby ofiar masakry w Srebrenicy

6. W przeciwieństwie do wcześniejszych przykładów, Czechosłowacja rozpadła się bezkrwawo, po porozumieniu rządów Czech i Słowacji w 1993 roku.

Podręcznik: str. 213

Zeszyt ćwiczeń: str. 84-85

Pamiętajcie o zadaniu dodatkowym z e-dziennika :)

Świat u progu wojny

1. Pojęcia:

•  państwa osi
• układ monachijski
• Anschluss
• remilitaryzacja Nadrenii
• aneksja

"Nowe imperium rzymskie" Mussoliniego

2. Daty:

• 1936 - początek wojny domowej w Hiszpanii
• 1936 - powstanie Osi
• 1937 - atak Japonii na Chiny
• 1938 - Anschluss Austrii
• 1938 - układ monachijski

3. Przyczyny wybuchu II wojny światowej omówiłem Wam w poniższym nagraniu. To nagranie jest też podstawą dla zadania dodatkowego z e-dziennika:

4. Postacie do zapamiętania:

Adolf Hitler

Francisco Franco

Edvard Benesz

Benito Mussolini

Podręcznik: str. 198
Zeszyt ćwiczeń: str. 86-87

Link do sprawdzianu, VI b

https://kahoot.it/challenge/08683308?challenge-id=efc16001-329a-4332-9df8-6fb8b1525002_1590652888267

Społeczeństwo Polski pierwszych Piastów

1. Pojęcia:

• kasztelan
• podgrodzie
• daniny

2. Grupy społeczne we wczesnej Polsce:

Podręcznik: str. 168

Pamiętajcie o zadaniu z e-dziennika!

Poniższą infografikę wykonałem w ten sposób, że część elementów jest interaktywnych. 

ojoj

Panowanie Bolesława Krzywoustego

1. Pojęcia:

• zasada senioratu

2. Daty:

• 1109 - najazd Henryka V na Polskę
• 1138 - śmierć Bolesława Krzywoustego

3. Władysław Herman, książę Polski po wygnaniu Bolesława Śmiałego uważany jest zazwyczaj za słabego władcę. Oto powody:

• ulegał wpływom swoich potężnych urzędników (szczególnie palatyna Sieciecha)
• nie potrafił opanować buntu własnych synów, Zbigniewa i Bolesława Krzywoustego
• po ich buncie kraj został podzielony na trzy części, a po śmierci Władysława Hermana: na dwie

4. Początek panowania Bolesława Krzywoustego to niemal ciągłe konflikty:

• na początek wdał się w wojnę z własnym bratem, Zbigniewem; ostatecznie go pokonał i wygnał do Niemiec
• Zbigniew w Niemczech zdołał namówić tamtejszego władcę, Henryka V, do ataku na Polskę (by oddać Zbigniewowi polski tron)
• inwazja niemiecka na Polskę zakończyła się porażką, gdyż Niemcy nie potrafili zdobyć silnie umocnionych polskich grodów (Głogowa i Wrocławia)
• po jakimś czasie Bolesław pozwolił bratu na powrót do Polski, ale szybko go uwięził i kazał brutalnie oślepić, w rezultacie Zbigniew zmarł
• po uporaniu się z bratem, Bolesław w ciągu kilku lat wojen zdołał  podbić, a następnie ochrzcić Pomorze (Zachodnie i Gdańskie)

5. Przyczyny spisania testamentu Bolesława Krzywoustego:

• książę Bolesław miał aż czterech synów (a już po spisaniu testamentu urodził mu się piąty)
• miał w pamięci własny konflikt o władzę ze swoim bratem
• bał się więc, że synowie powtórzą to po jego śmierci
• stąd pomysł, by podzielić kraj między swoich następców

6. Na czym polegał testament Bolesława Krzywoustego?

• po śmierci Bolesława kraj zostanie podzielony między czterech synów (Władysława, Bolesława, Mieszka i Henryka), swoją dzielnicę dożywotnio miała też dostać wdowa po Krzywoustym, Salomea
• Pomorze miało pozostać pod władzą rodu Gryfitów, podporządkowane Polsce jako lenno
• by te wszystkie księstwa mimo wszystko stanowiły jedną Polskę, jeden z książąt miałby władzę nad pozostałymi; miał być nim senior, czyli najstarszy z rodu
• książę senior, prócz własnej dzielnicy, miał otrzymywać po śmierci poprzedniego seniora tak zwaną dzielnicę senioralną, z Krakowem

7. Oto, jak miało wyglądać to w praktyce po śmierci Bolesława Krzywoustego:

"Naszym", wielkopolskim księciem miał więc zostać trzeci z synów Bolesława Krzywoustego, Mieszko Stary.

Pierwszym seniorem (i właścicielem dzielnicy senioralnej) miał zostać najstarszy z synów, Władysław Wygnaniec.

Oto najstarsza zapisana pieśń polska, pieśń wojów Bolesława Krzywoustego którzy przyłączyli do Polski Pomorze.

8. Postacie do zapamiętania:

Zbigniew

Władysław Herman

Bolesław Krzywousty

Podręcznik: str. 165
Przypominam o zadaniach z e-dziennika :)

Niemcy pod władzą Hitlera

1. Pojęcia:

• nazizm
• NSDAP
• noc długich noży
• noc kryształowa
• Republika Weimarska
• III Rzesza
• gestapo
• ustawy norymberskie
• pucz monachijski
• SS

2. Daty:

• 1933 - dojście Hitlera do władzy w Niemczech

3. Nazizm omówiłem w poniższym filmiku (są do niego też pytania w zadaniu dodatkowym na e-dzienniku):

4. Likwidacja demokracji przez Hitlera po dojściu do władzy:

• likwidacja wszystkich partii politycznych poza NSDAP
• aresztowania przedstawicieli opozycji
• tworzenie obozów koncentracyjnych
• wprowadzenie cenzury
• połączenie urzędów kanclerza (premiera) i prezydenta Niemiec w jeden urząd: fuhrera Rzeszy (którym oczywiście został Hitler)
• inwigilacja społeczeństwa przez gestapo i SD

5. Polityka antyżydowska w III Rzeszy:

• liczne, tolerowane przez policję, akty przemocy wobec Żydów
• od 1935 roku nie mogli oni wchodzić w związki małżeńskie z Niemcami
• nie mogli też wykonywać wielu zawodów, np. nauczycielskich, prawniczych, medycznych
• większość ich majątków po śmierci przejmowało państwo
• noc kryształowa

6. Przyczyny zwycięstwa wyborczego nazistów w 1932 roku:

• sprawna propaganda partyjna
• gigantyczne bezrobocie w Niemczech (skutek wielkiego kryzysu gospodarczego), Hitler obiecywał, że sobie z nim poradzi
• zniechęcenie Niemców do tradycyjnych partii politycznych

7. Postacie do zapamiętania:

Adolf Hitler

Joseph Goebbels

Heinrich Himmler

Podręcznik: str. 193

Ćwiczenia: str. 84-85

Jesień Narodów

1. Pojęcia:

• Jesień Narodów
• aksamitna rewolucja

2. Daty:

• 1989 - rok Jesieni Narodów (czasem zwanej Jesienią Ludów)
• 1991 - rozwiązanie Układu Warszawskiego

3. Przyczyny Jesieni Narodów:

• zmiany w ZSRR (pieriestrojka Michaiła Gorbaczowa)
• postępujący kryzys gospodarczy krajów komunistycznych i związana z nim rosnąca bieda mieszkańców

4. Trzy rodzaje przebiegu Jesieni Ludów:

• pokojowy (rządy komunistyczne czując zbliżający się kryzys same zaczęły negocjować z opozycją i pozwalać na demokratyczne wybory; wprowadzono też wolnorynkowy kapitalizm): Polska, Węgry, Czechosłowacja, Bułgaria, Albania, Jugosławia (aczkolwiek wkrótce potem dojdzie w niej do wojny domowej)
• wielkie demonstracje wymuszające zmiany: NRD; ogromne demonstracje doprowadziły do zburzenia muru berlińskiego i wymusiły na władzach komunistycznych przyłączenie NRD do RFN (zjednoczenie Niemiec)
• wojna domowa: Rumunia; rządzący w niej Nicolae Ceaușescu nie chciał żadnych zmian, co doprowadziło do wybuchu powstania (około 1000 zabitych), buntu części armii i zabicia dyktatora, komuniści jeszcze przez jakiś czas zachowali w kraju część władzy

5. Efektem Jesieni Narodów był całkowity upadek bloku wschodniego, nad którym Związek Sowiecki całkowicie stracił kontrolę (wkrótce po niej rozwiązano Układ Warszawski i rozpoczęto wycofywanie z tego regionu armii rosyjskiej).

6. Postacie do zapamiętania:

Vaclav Havel

Nicolae Ceaușescu

Podręcznik: str. 209
Ćwiczenia: str. 82-83
Pamiętajcie o zadaniu dodatkowym :)

Narodziny faszyzmu we Włoszech

1. Pojęcia:

• faszyzm
• duce
• czarne koszule
• marsz na Rzym
• traktaty laterańskie

2. Daty:

• 1922 - dojście Mussoliniego do władzy we Włoszech

Przykład kultu jednostki (twarz w górnej części plakatu to Mussolini)

3. Cechy państwa faszystowskiego:

• totalitaryzm, brak demokracji
• cenzura
• wszechobecna propaganda
• militaryzm
• istnienie tylko jednej partii (faszystowskiej)
• system korporacyjny
• wielkie inwestycje państwowe (szczególnie w przemysł zbrojeniowy)
• kult jednostki (przywódcy)

4. Postać do zapamiętania:

Benito Mussolini

Podręcznik: str. 189
Ćwiczenia: str. 82-83
Pamiętajcie też o zadaniach dodatkowych.

Upadek PRL i narodziny III RP

1. Pojęcia:

• okrągły stół
• wybory powszechne

2. Daty:

• 1989 - wybory do sejmu kontraktowego
• 1989 - początek III Rzeczpospolitej
• 1990 - wybór Lecha Wałęsy na prezydenta Polski

3. Postanowienia obrad "okrągłego stołu":

• w 1989 roku odbędą się częściowo wolne wybory do sejmu
• 65% miejsc w nim zagwarantowano PZPR i jej sojusznikom, reszta miała podlegać wolnym wyborom
• zalegalizowano "Solidarność"
• utworzony miał być senat, wybory do niego miały być całkowicie wolne
• połączone sejm i senat miał wybrać prezydenta (to stanowisko też odtworzono)

4. Katastrofa komunistów:

• rząd komunistyczny nie spodziewał się, że jest aż tak mało popularny, całe 35% wolnych głosów zgarnęła "Solidarność"
• sojusznicy PZPR (partie: SD i ZSL) zawarli wtedy sojusz z opozycją
• dzięki temu powstał pierwszy polski niekomunistyczny rząd po wojnie, rząd Tadeusza Mazowieckiego (z udziałem kilku ministrów z PZPR)
• sejm zmienił nazwę państwa na Rzeczpospolitą Polską, przywrócił godłu orła, przywrócono święta 3 V i 11 XI, zlikwidowano święto PRL (22 VII)
• jedyne ich sukcesy: komunistyczni ministrowie zdołali zniszczyć lub wywieźć część dokumentów bezpieki; Wojciech Jaruzelski został prezydentem
• już rok później odwołano Jaruzelskiego ze stanowiska i zorganizowano powszechne wybory prezydenckie, które wygrał Lech Wałęsa

5. Postacie do zapamiętania:

Wojciech Jaruzelski

Lech Wałęsa

Tadeusz Mazowiecki

Ryszard Kaczorowski

Podręcznik: str. 204

Ćwiczenia: str. 80-81

Pamiętajcie o zadaniach dodatkowych :)

Upadek i odbudowa państwa pierwszych Piastów

1. Daty:

• 1076 - koronacja królewska Bolesława Śmiałego
• 1079 - śmierć biskupa krakowskiego Stanisława

2. Pierwszą połowę tej lekcji omówiłem na poniższym filmiku. Na e-dzienniku jest też link do związanego z nim zadania:

3. Jakie osiągnięcia miał Kazimierz Odnowiciel?

• odbudował grody i kościoły
• odtworzył Polskę, choć bez Pomorza
• przeniósł swoją stolicę do Krakowa

4. Plusy i minusy panowania Bolesława Śmiałego:

   

   + wygrywał wojny (z Czechami, Węgrami i Rusią)

   + odbudował arcybiskupstwo w Gnieźnie

   + dzięki poparciu papieża Grzegorza VII (tego, przed którym kiedyś klękał cesarz Henryk IV), mógł się ukoronować na króla Polski

   - w chwili gniewu (do dziś nie jesteśmy pewni, czym spowodowanego) kazał zamordować biskupa krakowskiego Stanisława (później ogłoszonego świętym))

   - po tym zabójstwie Bolesław Śmiały został wygnany z kraju i pozbawiony władzy.

5. Postacie do zapamiętania:

Kazimierz Odnowiciel

Mieszko II

Bezprym

Bolesław Śmiały

św. Stanisław

Panowanie Bolesława Chrobrego

1. Pojęcia:

• zjazd gnieźnieński
• relikwie

2. Daty:

• 1000 - zjazd gnieźnieński
• 1018 - koniec wojen z Niemcami
• 1025 - koronacja królewska Bolesława Chrobrego

3. Co osiągnął Bolesław Chrobry?

• udało mu się sprowadzić do Polski relikwie (ciało) św. Wojciecha (niezwykle cenne w średniowieczu), który wcześniej zginął próbując nawracać plemię Prusów na chrześcijaństwo (Prusowie byli polskimi sąsiadami, mieszkali na dzisiejszej Warmii i Mazurach)
• zaprosił do Polski najpotężniejszego wtedy człowieka Europy (Ottona III, cesarza rzymskiego i króla Niemiec)
• podczas tej wizyty utworzono nowe biskupstwa w Polsce (w Kołobrzegu, Wrocławiu i Krakowie) oraz pierwsze arcybiskupstwo (w Gnieźnie), w ten sposób polski Kościół stał się całkowicie niezależny (poza zależnością od papieża oczywiście)
• zdobył Milsko i Łużyce (od Niemców), Słowację i Morawy (od Czechów) oraz Grody Czerwieńskie (od Rusi Kijowskiej), te zdobycze będziecie musieli umieć wskazać na mapie (w podręczniku jest na str. 159); przez chwilę był też władcą Czech
• na mniej więcej miesiąc przed śmiercią, jako pierwszy polski władca stał się królem (a tylko królowie w średniowieczu byli w pełni niezależni i wolni, książęta byli władcami niższej kategorii)

4. Postacie do zapamiętania:

Bolesław Chrobry

św. Wojciech

Otton III

Podręcznik: str. 158

Pamiętajcie o zadaniach dodatkowych z e-dziennika :)

Związek Sowiecki pod władzą Stalina

1. Pojęcia:

• kolektywizacja
• NEP
• socjalizm
• łagry
• totalitaryzm (dyktatura totalitarna)
• kult jednostki
• NKWD
• socrealizm

Łagier

2. Zmiany gospodarcze w ZSRR pod rządami Stalina:

• odejście od NEP
• likwidacja prywatnych gospodarstw rolnych, utworzenie kołchozów i sowchozów (jedne i drugie w praktyce należały do państwa)
• uprzemysłowienie kraju, z naciskiem na przemysł ciężki
• wprowadzenie centralnego planowania, wszystko w gospodarce radzieckiej miało być sterowane przez planistów z Moskwy

Dokument z "wielkiej czystki", lista
ludzi do rozstrzelania podpisana przez Stalina

3. Niszczenie opozycji:

• stworzenie sieci obozów pracy (najczęściej na Syberii) dla wszystkich podejrzanych choćby o opór wobec władzy
• infiltracja społeczeństwa przez informatorów NKWD
• liczne egzekucje, szczególnie podczas tzw. wielkiej czystki
• chłopi ukraińscy, podejrzewani przez Stalina o nastawienie antysocjalistyczne, poddani zostali wywołanemu specjalnie Wielkiemu Głodowi
• cerkiew prawosławna niemal całkowicie zaprzestać musiała działalności

4. Radzieckie państwo totalitarne:

• ścisła cenzura
• indoktrynacja poprzez wszechobecną propagandę
• kult jednostki (przywódcy)
• w sztuce artyści musieli podporządkować się tworzeniu w jednym tylko nurcie: socrealizmie

Kult jednostki w praktyce, zwróćcie uwagę: Stalin na tym plakacie jest większy od innych
ludzi, zdecydowanie ponad nich wyrasta, jego przywódcza rola jest oczywista (inni patrzą na niego z uwielbieniem)

5. Postacie do zapamiętania:

Józef Stalin

Podręcznik: str. 183
Ćwiczenia: str. 80-81

Kryzys wewnętrzny ZSRS

1. Pojęcia:

• pieriestrojka

2. Daty:

• 1979 - inwazja radziecka w Afganistanie
• 1986 - eksplozja w elektrowni jądrowej w Czarnobylu

3. Tym razem najważniejszą część lekcji, czyli przyczyny kryzysu ZSRS, omówiłem Wam w poniższym nagraniu (jest ono też podstawą zadania dodatkowego, które wysłałem na e-dzienniku):

4. Postacie do zapamiętania:

Michaił Gorbaczow

Ronald Reagan

Leonid Breżniew

Podręcznik: str. 200
Ćwiczenia: str. 78-79

Skutki cywilizacyjne i kulturowe wielkiej wojny

1. Pojęcia:

• katastrofizm
• hiperinflacja
• inflacja
• hiszpanka

2. Data:

• 24 X 1929 - czarny czwartek, początek wielkiego kryzysu gospodarczego

3. Skutki Wielkiej Wojny:

• zniszczenia wojenne, szczególnie w Belgii, północno-wschodniej Francji, Polsce
• epidemie, szczególnie hiszpanka (odmiana grypy)
• w sztuce rozwinął się pełen pesymizmu katastrofizm
• zadłużenie wielu państw doprowadziło do kryzysu gospodarczego (inflacja)
• rozkwit USA, które najbardziej skorzystały na wojnie
• triumf komunizmu w Rosji, powstanie ZSRR
• kobiety, które w czasie wojny odgrywały kluczową rolę w gospodarce (zastępowały mężczyzn w fabrykach) zaczęły otrzymywać prawa wyborcze

Wielkość produkcji przemysłowej w USA
(środkowy spadek to właśnie czas wielkiego kryzysu)

4. Wielki kryzys gospodarczy:

• bezpośrednią przyczyną był krach na giełdzie nowojorskiej (czarny czwartek), gdy absolutna większość cen akcji przedsiębiorstw zdecydowanie spadło
• efektem było ogromne bezrobocie, spadek produkcji i nędza, najpierw w USA, potem również w Europie
• pomogło to skrajnym politykom w zwiększeniu swej popularności (w Niemczech do władzy doszedł dzięki temu Adolf Hitler)

5. Rozwój kultury masowej

• początek złotej ery kina (Hollywood)
• rozwój radia
• początki telewizji
• rozwój muzyki popularnej (jazz)

6. Postacie do zapamiętania:

Pola Negri

Charlie Chaplin

Podręcznik: str. 177
Ćwiczenia: str. 78-79

Stan wojenny w Polsce

1. Pojęcia:

• stan wojenny
• pacyfikacja
• sankcje gospodarcze
• internowanie

2. Daty:

• 13 XII 1981 - wprowadzenie stanu wojennego

3. Przyczyny wprowadzenia stanu wojennego przez komunistów:

• PZPR chciała ocalić swoją władzę, a by to osiągnąć, postanowiła zniszczyć ruch "Solidarności"
• władze obawiały się interwencji wojsk radzieckich (do dziś nie wiadomo na pewno, czy taka interwencja w ogóle Polsce groziła)

4. Na czym w praktyce polegał stan wojenny?

• internowanie przywódców opozycji
• wyłączenie telefonów, potem kontrola połączeń
• rozwiązano "Solidarność", zakazano jej działalności
• wprowadzenie "godziny milicyjnej" (od 22.00 do 6.00) na ulicach
• zakaz opuszczania województw
• cenzura prasy (początkowo mogły się ukazywać wyłącznie dwa tytuły prasowe)
• patrole wojskowe na ulicach
• kontrolę nad krajem przejęła WRON (zwana "wroną") kierowana przez Wojciecha Jaruzelskiego, grupa komunistycznych generałów
• militaryzacja zakładów pracy
• zawieszenie praw i wolności obywatelskich
• brutalnie karano opozycję

5. Przykłady okrucieństwa władzy wobec opozycji:

• pacyfikacja kopalni "Wujek" (śmierć 9 górników)
• pobicie na śmierć Grzegorza Przemyka
• zamordowanie księdza Jerzego Popiełuszki

6. Jak społeczeństwo stawiało opór?

• ukrywanie się niektórych liderów opozycji
• malowanie haseł na murach
• drukowanie nielegalnej prasy
• bojkot rządowej telewizji przez czołowych aktorów

7. Postacie do zapamiętania:

Wojciech Jaruzelski

Jerzy Popiełuszko

Grzegorz Przemyk

Władysław Frasyniuk

Lech Wałęsa

Zbigniew Bujak

Bogdan Borusewicz

Podręcznik: str. 189

Ćwiczenia: str. 74-75

Powstanie kościuszkowskie i upadek Rzeczypospolitej

1. Pojęcia:
- uniwersał połaniecki
- insurekcja
- kosynierzy
2. Daty:
- 1794 - insurekcja kościuszkowska (powstanie kościuszkowskie); bitwa pod Racławicami; bitwa pod Maciejowicami
- 1795 - III rozbiór Rzeczypospolitej
3. Przyczyny wybuchu powstania:
- inspirowany przez Rosjan rozkaz zmniejszenia polskiej armii i związana z tym likwidacja niektórych pułków
- pragnienie odzyskania pełnej niepodległości
4. Uniwersał połaniecki:
- Kościuszko wydał go, by zachęcić chłopów do wstępowania do jego armii
- postanowienia zawarte są w tabelce na str. 193
5. Przyczyny klęski powstania:
- przewaga liczebna wojsk rosyjskich
- sojusz Rosji z Prusami
- słabe uzbrojenie części oddziałów powstańczych (kosynierzy)
6. III rozbiór Rzeczpospolitej: na podstawie mapy ze str. 195 zapoznajcie się, jakie tereny odebrali nam wtedy Rosjanie, Prusacy i Austriacy.
7. Postacie do zapamiętania:

Tadeusz Kościuszko

Jan Kiliński

Podręcznik: 191