Ostatnia wolna elekcja i I rozbiór Rzeczypospolitej

 1. Pojęcia:

• Familia
• Szkoła Rycerska
• prawa kardynalne
• konfederacja barska

2. Daty:

• 1764 - elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego
• 1768 - początek konfederacji barskiej
• 1772 - koniec konfederacji barskiej
• 1772 - I rozbiór Rzeczypospolitej

3. Reformy z okresu początku panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego:

• zniesienie liberum veto w sprawach gospodarczych
• wprowadzenie cła generalnego na granicach
• utworzenie Szkoły Rycerskiej dla oficerów

4. Reakcja Rosji (Katarzyny II):

• Rosja wykorzystała niezadowolenie protestantów i prawosławnych z obniżania się tolerancji religijnej w Rzeczypospolitej
• wykorzystując to jako pretekst, do Rzeczypospolitej wkroczyły wojska rosyjskie
• przywódcy obozu katolickiego zostali aresztowani i wywiezieni do Rosji
• zastraszony sejm uchwalił prawa kardynalne, które gwarantowały, że nie dojdzie w Polsce do reform (gwarantem praw kardynalnych mianowano Rosję)

5. Konfederacja barska:

• część polskiej katolickiej szlachty zdecydowała się stawić Rosji (i wspieranemu przez nią królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu) opór; w tym celu zawiązała konfederację w mieście Bar
• walki trwały 4 lata, konfederaci starali się stosować metodę walki podjazdowej
• przewaga sił rosyjskich doprowadziła ostatecznie do klęski konfederacji

6. I rozbiór Polski:

Rzeczpospolita w okresie kryzysu - czasy saskie

 1. Pojęcia:

• Sejm Niemy
• Wojna północna
• traktat trzech czarnych orłów
• Collegium Nobilium

2. Daty:

• 1700 - początek wojny północnej
• 1704 - elekcja Stanisława Leszczyńskiego
• 1717 - Sejm Niemy
• 1721 - koniec wojny północnej

3. Panowanie Augusta II Mocnego:

• Rzeczpospolita jest wtedy w unii personalnej z Saksonią
• Król wplątał Polskę w wojnę północną przeciw Szwecji Karola XII
• po klęskach sił królewskich w Inflantach, Szwedzi zajęli prawie całą Rzeczpospolitą
• W 1704 r. doszło do elekcji posłusznego Szwedom króla Stanisława Leszczyńskiego (prowadzi to do wojny domowej ze zwolennikami Augusta II)
• Rosjanie pokonali Szwedów w bitwie pod Połtawą w 1709 roku, Szwedzi wycofują się z Rzeczpospolitej
• Wojna północna kończy się pokojem w Nystad w 1721 roku, Rzeczpospolita nie uzyskuje żadnych nabytków
• Po ustąpieniu Szwedów (i Leszczyńskiego) Polska stopniowo wpada w uzależnienie od Rosji (Sejm Niemy 1717, trzeba znać jego postanowienia

4. Panowanie Augusta III:

• Na początek nowa wojna domowa (ze zwolennikami Leszczyńskiego), August wygrywa dzięki wsparciu Rosji, Austrii i Prus
• Podczas jego panowania Rzeczpospolita powoli odbudowuje się gospodarczo

Stanisław Leszczyński

August II Mocny

August III

Rewolucja lutowa i przewrót bolszewicki w Rosji

 1. Pojęcia:

• rewolucja lutowa
• rewolucja październikowa
• bolszewicy
• komunizm
• Czeka
• łagry

2. Daty:

• 1917 - rewolucja lutowa
• 1917 - rewolucja październikowa
• 1918 - pokój w Brześciu Litewskim

3. Przyczyny rewolucji:

• przedłużająca się wojna (I wojna światowa), wielkie straty Rosji i brak dużych rosyjskich sukcesów
• kryzys gospodarczy, braki w dostawach żywności

4. Rewolucja lutowa:

• wielodniowe demonstracje przeciw rządom Mikołaja II
• próby stłumienia demonstracji skończyły się masowym przechodzeniem żołnierzy na stronę demonstrantów
• Mikołaj II abdykował, władzę przejął liberalny Rząd Tymczasowy
• kontrolę nad Rosją częściowo przejęły też Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich, zdominowane przez lewicę

5. Rewolucja październikowa:

• pogłębiający się kryzys w Rosji wykorzystali komuniści
• ich przywódca, Włodzimierz Lenin, skorzystał też z pomocy Cesarstwa Niemieckiego (Niemcy ułatwili mu dotarcie do Rosji (przebywał na wygnaniu w Szwajcarii) oraz sponsorowali jego partię bolszewicką)
• ostatecznie doszło do przewrotu, bolszewicy obalili Rząd Tymczasowy i przejęli władzę nad dużą częścią Rosji

6. Wojna z Niemcami i wojna domowa:

• korzystając z chaosu w Rosji Niemcy i Austro-Węgry rozpoczęły ofensywę, która dotarła prawie do Petersburga
• bolszewickie władze zakończyły wojnę (pokój w Brześciu Litewskim) rezygnując z terenów Estonii, Litwy, Łotwy, Finlandii, Białorusi i Ukrainy
• w międzyczasie rozpoczęła się wojna domowa bolszewików z ich przeciwnikami w Rosji (nazywanych Białymi)
• komunistyczna Armia Czerwona wygrała tę wojnę, między innymi dzięki polityce masowego terroru wobec swoich przeciwników

Łagier

Mikołaj II

Barykada z okresu rewolucji lutowej

Krążownik "Aurora", jego salwa miała rozpocząć rewolucję październikową

Demonstracja z okresu rewolucji lutowej

Walki podczas rewolucji październikowej (zdjęcie prawdopodobnie pozowane)

Wielka wojna

 1. Pojęcia:

• wojna pozycyjna (wojna okopowa)
• wojna manewrowa

2. Daty:

• 28 VI 1914 - zamach w Sarajewie na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda
• 28 VII 1914 - początek I wojny światowej
• 1914 - bitwa nad Marną
• 1916 - bitwa pod Verdun
• 1916 - bitwa nad Sommą

Francja republiką

 1. Pojęcia:

• Jakobini
• Wielki Terror
• Gilotyna
• Marsylianka

2. Daty:

• 1793 - przejęcie władzy we Francji przez jakobinów
• 1794 - obalenie jakobinów

2. Obalenie monarchii i powstanie republiki:

• Pojawienie się we francuskim parlamencie (Legislatywie, później Konwencie Narodowym) nowych sił politycznych: jakobinów (na czele z Robespierrem i Maratem), kordelierów (Danton) i żyrondystów (Brissot)
• Wojna Francji z Austrią i Prusami, początkowe klęski Francji
• Obalenie króla Ludwika XVI i ustanowienie republiki
• Zwycięstwo Francji w bitwie pod Valmy nad siłami pruskimi i austriackimi

3. Dyktatura jakobinów i Wielki Terror:

• Egzekucja oskarżonego o zdradę króla Ludwika XVI (1793)
• Powstania antyrewolucyjne na francuskiej prowincji (największe, chłopskie w Wandei) i przyłączenie się do wojny z Francją wielu państw europejskich
• By utrzymać się przy władzy, jakobini stosują terror wobec wszystkich przeciwników politycznych (na gilotynie giną na przykład Brissot i Danton)
• Prześladowany był Kościół, zmieniono kalendarz, wprowadzono ceny maksymalne na żywność, zapowiedziano wprowadzenie ordynacji wyborczej bez cenzusu majątkowego (ostatecznie jakobini nie zdążyli wprowadzić tego w życie), zreformowano armię przez wprowadzenie wojska poborowego

4. Przewrót thermidoriański 1794, obalenie i stracenie Robespierra. 

Bitwa pod Jemappes, jedno ze zwycięstw wojsk francuskich nad siłami koalicji

Gilotyna

Rewolucjonista w czapce frygijskiej

Angielska karykatura przedstawiająca wielki terror

Maksymilian Robespierre, przywódca jakobinów, twórca Wielkiego Terroru

Przemiany społeczne i kulturowe w drugiej połowie XX wieku

 1. Pojęcia:

• społeczeństwo konsumpcyjne
• hipisi
• pacyfizm
• feminizm
• globalizacja

Proces integracji europejskiej

 1. Pojęcia:

• Europejska Wspólnota Węgla i Stali
• Europejska Wspólnota Gospodarcza
• Unia Europejska

2. Daty:

• 1951 - powstanie EWWiS
• 1957 - powstanie EWG (traktaty rzymskie)
• 1993 - powstanie Unii Europejskiej

3. Przyczyny integracji:

• integracja gospodarcza miała pomóc krajom Wspólnoty w odbudowie ze zniszczeń II wojny światowej
• miało to wzmocnić Europę Zachodnią w obliczu ewentualnej inwazji radzieckiej
• włączenie w integrację Niemiec miało zapobiec kolejnej wojnie światowej wywołanej przez ten kraj

Polacy wobec zbliżającej się wojny

 1. Pojęcia:

• orientacja prorosyjska
• orientacja proaustriacka
• organizacja paramilitarna
• Związek Strzelecki
• Towarzystwo "Strzelec"
• Polowe Drużyny Sokole
• Drużyny Bartoszowe

Manewry Związku Strzeleckiego (1913)

Wielka Rewolucja Francuska

 1. Pojęcia:

• Bastylia
• burżuazja
• Stan III
• Stany Generalne
• Zgromadzenie Narodowe
• monarchia konstytucyjna
• republika

2. Daty:

• 14 VII 1789 - początek rewolucji francuskiej (atak na Bastylię)
• 1789 - ogłoszenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela
• 1791 - uchwalenie konstytucji Francji
• 1792 - obalenie monarchii we Francji

2. Przyczyny:

• Dążenie do równouprawnienia stanów
• Dążenie do obalenia absolutnych rządów Ludwika XVI
• Dążenie do likwidacji pańszczyzny
• Klęska głodu
• Kryzys finansowy Francji
• Oburzenie wzbudzały duże wydatki dworu

3. Przebieg:

• Zwołanie przez króla Stanów Generalnych
• Bunt deputowanych z III stanu, utworzenie Zgromadzenia Narodowego
• Plotka o nadciągającej pacyfikacji Zgromadzenia wywołała szturm na Bastylię 14 VII 1789 roku; to przy okazji początek rewolucji
• Przestraszony król pozwala na uchwalenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela (macie znać postanowienia) i konstytucji (w 1791 roku)
• początek wojny Francji z Austrią i Prusami
• obalenie i ścięcie króla Ludwika XVI, Francja republiką

Szturm Bastylii

Ludwik XVI

Daleki Wschód - Chiny i Japonia

 1. Pojęcia:

• wielki skok
• rewolucja kulturalna

2. Daty:

• 1949 - powstanie Chińskiej Republiki Ludowej
• 1959 - początek wielkiego skoku w Chinach

3. Dojście do władzy komunistów w Chinach:

• zwycięstwo nad Kuomintangiem w wojnie domowej (1949)
• ucieczka resztek sił Kuomintangu na wyspę Tajwan (do dziś ta wyspa nie uznaje rządów komunistycznych

4. Dyktatura totalitarna Mao Zedonga:

• likwidacja demokracji i wolności słowa
• polityka terroru wobec przeciwników politycznych
• program wielkiego skoku:
• Chiny komunistyczne miały stać się potęgą przemysłową
• część produkcji przemysłowej wykonywać mieli chłopi
• doprowadziło to do katastrofalnego głodu (z głodu zmarło wtedy ponad 10 milionów ludzi)
• rewolucja kulturalna:
• niszczenie starej kultury
• terror wobec inteligencji

5. Chiny po śmierci Mao Zedonga:

• reformy gospodarcze (dopuszczenie gospodarki kapitalistycznej)
• otwarcie na świat
• dalszy brak demokracji, próby oporu społeczeństwa krwawo tłumione (masakra na placu Tiananmen w Pekinie)

6. Japonia po II wojnie światowej:

• demokratyzacja kraju (cesarz pełni role reprezentacyjne)
• postawienie na rozwój nowoczesnych technologii (motoryzacja, elektronika)